Zgodnie z Prawem Ochrony Środowiska instalacje produkcyjne stosujące niebezpieczne substancje chemiczne zobowiązane są przedstawić odpowiednie dokumenty (Raport o Bezpieczeństwie i Plan Operacyjno Ratowniczy), w których demonstrowane jest zapewnienie bezpieczeństwa procesów przemysłowych. Zwykle do tego celu wykorzystywane są różne metody analizy zagrożeń, które służą do identyfikacji i oceny potencjalnych źródeł zagrożeń dla ludzi, środowiska i majątku. Efektywna identyfikacja źródeł zagrożeń wymaga zarówno wiedzy i doświadczenia, jak również zastosowania odpowiednich technik analizy zagrożeń, które posiadają określone zalety i wady.

Dnia 1 lipca 2012 r. została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a następnie uchylająca dyrektywę Rady 96/82/WE, zwana Dyrektywą Seveso III [1]. Jest to już trzecia dyrektywa dotycząca przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym i ograniczania ich skutków, nie licząc jednej dyrektywy zmieniającej.

Każda awaria przemysłowa niesie ze sobą możliwość wystąpienia poważnych konsekwencji z punktu widzenia strat ludzkich, środowiskowych czy też finansowych. Historia wielkich katastrof przemysłowych uczy pokory i jednocześnie wskazuje na konieczność prowadzenia ciągłego procesu doskonalenia rozwiązań i praktyk stosowania różnego rodzaju środków redukcji ryzyka. W ten trend dość dobrze wpisują się dyrektywy SEVESO, wprowadzane w życie przez Parlament Europejski już od 1982 roku. W bieżącym 2015 roku czeka nas wejście w życie dyrektywy 2012/18/UE (SEVESO III), która kontynuuje ścieżkę zarządzania bezpieczeństwem przemysłowym w oparciu o zarządzanie ryzykiem. Jest to próba odpowiedzi na rzeczywiste wyzwania, które związane są z utrzymującą się w czasie na stałym poziomie liczbą poważnych awarii przemysłowych na terenie Unii Europejskiej. W Preambule do tego dokumentu wyczytać można bardzo ważne stwierdzenie dotyczące konieczności podwyższenia poziomu ochrony zakładów przemysłowych, ze szczególnym naciskiem na zapobieganie poważnym awariom z wykorzystaniem najlepszych dostępnych praktyk.

Cyfrowa rzeczywistość mająca kluczowe znaczenie zarówno dla naszego społeczeństwa, jak i gospodarki w znacznym stopniu uzależniona jest od aplikacji, systemów i innych rozwiązań informatycznych. Wraz z rosnącą zależnością od technologii informatycznych wzrasta również liczba oraz „atrakcyjność” cyberataków, których efektem mogą być realne i bardzo rozległe zniszczenia nie tylko w przestrzeni cyfrowej, lecz również w fizycznej infrastrukturze i konkretnym majątku ludzi, przedsiębiorstw i państwa.

W dniu 21 maja, przy wsparciu firmy Automatic Systems Engineering, odbyło się Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Łodzi szkolenie pt. „Budowanie kultury bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie jako kluczowy czynnik zapobiegania poważnym awariom przemysłowym”. Szkolenie to adresowane było do przedstawicieli zakładów zakwalifikowanych jako zakłady dużego i zwiększonego ryzyka, mogących być potencjalnymi sprawcami poważnej awarii, przedstawicieli powiatowych komend Państwowej Straży Pożarnej, Komendy Wojewódzkiej PSP w Łodzi oraz inspektorów WIOŚ zajmujących się tematyką poważnych awarii.

Jako że rozwój nauki o bezpieczeństwie, co należy stwierdzić z przykrością, odbywa się przede wszystkim w kontekście pojawiających się katastrof, tak stało się i w tym przypadku. Pojawiło się pojęcie kultury bezpieczeństwa, użyte po raz pierwszy w raportach o katastrofie elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Od tego czasu naukowcy i badacze, przy istotnej współpracy organizacji przemysłowych, podejmowali badania nad kulturowym podejściem do zapewnienia bezpieczeństwa, nad całościowym i integralnym ujęciem spraw bezpieczeństwa. Dotychczasowe modele analiz ryzyka i systemy mające zapewnić bezpieczeństwo zostały uzupełnione o warstwę zagadnień związanych z podejściem kulturowym. W ramach tego podejścia człowiek i wszelkie jego relacje z otaczającym środowiskiem rozpatrywane są w kontekście relacji kulturowych, w jakich tenże egzystuje, a będąc podmiotem, tworzy je lub współtworzy.

Niniejszy artykuł ma na celu zaznajomienie Czytelników z możliwymi konsekwencjami karno-administracyjnymi, które mogą spaść na przedsiębiorcę niezależnie od roszczeń cywilnych, posiadania ubezpieczenia na wypadek sytuacji awaryjnych, postępowań dyscyplinarnych wobec pracowników, którzy dopuścili się zaniedbania obowiązków itp.

Wielkimi krokami zbliża się pełna implementacja do polskiego prawa nowej dyrektywy Seveso III (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/18/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie kontroli zagrożeń poważnymi awariami związanymi z substancjami niebezpiecznymi, zmieniająca, a następnie uchylająca dyrektywę Rady 96/82/WE). Przepisy te, tak jak to miało miejsce w przypadku poprzedniej dyrektywy Seveso II, zostaną wdrożone do prawa krajowego ustawą Prawo ochrony środowiska oraz przez kilka rozporządzeń wykonawczych, które zostaną wydane na podstawie delegacji do ustawy.

Pojęcie bezpieczeństwo przemysłowe obejmuje bardzo szeroki zakres działań podejmowanych w celu przeciwdziałania zagrożeniom występującym w zakładach przemysłowych. W szczególności dotyczy to zakładów, na terenie których są przetwarzane lub znajdują się niebezpieczne substancje chemiczne, określanych jako zakłady dużego (ZDR) lub zwiększonego ryzyka (ZZR) zaistnienia poważnej awarii przemysłowej.

W praktyce trudno jest spełnić powyższe wymagania bez narzędzia wspomagającego zarządzanie bezpieczeństwem – szczególnie w zakresie gromadzenia danych, bieżącego wykonywania ich analizy oraz rzetelnego i obiektywnego mechanizmu bezzwłocznego wypracowywania informacji o konieczności podjęcia działań zapobiegawczych. Z pomocą przychodzą metody numeryczne, w tym statystyczne, które w połączeniu z metodami kontroli i redukcji ryzyka pozwalają podjąć skuteczne działania zapobiegawcze. Total Safety Commander, czyli nadrzędny system do zarządzania bezpieczeństwem obiektów przemysłowych, jest naszą sprawdzoną propozycją optymalnego i skutecznego zrealizowania powyższych wymogów.